เนื้อหาการเรียนรู้

วิชา วิทยาศาสตร์
เรื่อง ธาตุและสัญลักษณ์ของธาตุ

ความหมายของธาตุ

       ใน พ.ศ.2204 รอเบิร์ต บอยล์ (Robert Boyle) เป็นผู้เริ่มใช้คำว่า " ธาต " สำหรับเรียกสารเนื้อเดียวที่มีองค์ประกอบของสารเพียงอย่างเดียว ไม่สามารถนำมาแยกสลายให้กลายเป็นสารอื่นๆได้โดยวิธีการทางเคมี เช่น อะลูมิเนียม เป็นธาตุซึ่งประกอบอะตอมของอะลูมิเนียมที่มองเห็นนั้น ประกอบด้วยอะตอมของธาตุอะลูมิเนียมนับล้านๆอะตอมยึดเหนี่ยวกันอยู่ ดังภาพ

http://www.nikkeisiam.com/sheet_th.html

     เมื่อนำสารต่างๆที่เป็นส่วนประกอบของโลกหรือสารในร่างกายมาแยกสลาย จะพบว่าสารต่างๆล้วนประกอบด้วนธาตุ

http://scim2-2557bannapoon.blogspot.com/

http://scim2-2557bannapoon.blogspot.com/

สัญลักษณ์ธาตุ

    ในทางวิทยาศาสตร์ นักวิทยาศาสตร์ได้มีการกำหนดสัญลักษณ์ธาตุเพื่อใช้ในการสื่อความหมายและเป็นตัวแทนของธาตุแต่ละชนิด สัญลักษณ์ธาตุเป็นภาษาสากลที่ชนทุกชาติทั่วโลกเข้าใจได้ตรงกัน โดยเฉพาะในระยะแรกๆ ที่ยังมีการค้นพบธาตุไม่มากนัก จอห์น ดอลตัน (John  Dalton) นักวิทยาศาสตร์ชาวอังกฤษ ได้เสนอให้ใช้รูปภาพแทนสัญลักษณ์ของธาตุ ดังนี้ 

https://jirascience.wikispaces.com/สัญลักษณ์ของธาตุ

ต่อมานักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบธาตุใหม่ๆ ขึ้นอีกเป็นจำนวนมาก การใช้รูปภาพจึงไม่สะดวก โจนส์ จาคอบ เบอร์ซีเลียส์ (Jons Jacob Berxelius)นักวิทยาศาสตร์ชาวสวีเดน ได้เสนอให้ใช้ตัวอักษรแทนชื่อของธาตุ และเป๋นที่ยอมรับจนมาถึงทุกวันนี้

หลักการเขียนสัญลักษณ์ของธาตุ มีดังนี้

1. ถ้าธาตุใดที่มีชื่อทั้งภาษาอังกฤษและภาษาละติน ให้ใช้ตัวอักษรตัวแรกของชื่อธาตุที่เป็นภาษาละติน
2. ถ้าธาตุใดมีเฉพาะชื่อภาษาอังกฤษ ให้ใช้อักษรตัวแรกของชื่อธาตุที่เป็นภาษอังกฤษ
3. ถ้าอักษรตัวแรกซ้ำกัน ให้ใช้อักษรตัวถัดไปควบเข้าไปด้วย
4. อักษรตัวแรกของชื่อธาตุให้เขียนตัวพิมพ์ใหญ่ ส่วนอักษรตัวถัดไป ถ้ามีให้เขียนด้วยตัวพิมพ์เล็ก ดังตัวอย่างตารางต่อไปนี้

http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=33481

ตารางธาตุ

     ในธรรมชาติมีธาตุทั้งหมดเพียง 92 ชนิด เช่น ทองแดง ทองคำ เงิน เหล็ก อะลูมิเนียม กำมะถัน นอกจากนี้ยังมีธาตุบางชนิดที่นักวิทยาศาสตร์สังเคราะห์ขึ้นในห้องปฏิบัติการ เช่น ธาตุพลูโทเนียม และเพื่อความสะดวกในการศึกษา นักวิทยาศาสตร์ที่ชื่อ เมเดเลเยฟ (Mendelejev) จึงได้จัดธาตุเหล่านี้ออกเป็นหมวดหมู่โดยใช้สมบัติของธาตุเป็นเกณฑ์ โดดยจัดธาตุที่มีสมบัติคล้ายกันไว้ในกลุ่มเดียวกันตามแนวตั้ง แล้วบรรจุลงในตารางธาตุที่เรียกว่า ตารางพีริออดิก (periodic table)

http://www.ptable.com/?lang=th

    จากตารางธาตุพบว่า มีการแบ่งธาตุออกเป็นแถวตามแนวตั้งเรียกว่า หมู่  มีทั้งหมด 18 แถว โดยแบ่งเป็น A 8 แถว คือ หมู่ 1A ถึง หมู่ 8A และหมู่ B (ธาตุแทรนซิชัน) มี 10 แถว คือ หมู่ 1B ถึง 8B (หมู่ 8B มี 3 แถว) และมีแถวตามแนวนอน 7 แถว เรียกว่า คาบ เช่น กำมะถัน (S) เป็นธาตุที่อยู่ในหมู่ 6 A คาบที่ 3 ส่วนทองแดง (Cu) เป็นธาตุแทรนซิชันที่อยู่ในหมู่ 1B คาบที่ 4

    การแบ่งธาตุทั้ง 18 แถว เป็นหมู่ A และ หมู่ B เนื่องจากหมู่ A และหมู่ B มีสมบัติบางประการต่างกันและอาจเรียกชื่อหมู่ของธาตุทั้ง 18 แถวตามระบบ IUPAC (yhe International Union of Pure and Applied Chemistry) เป็นหมู่ 1 ถึงหมู่ 18 ก็ได้ เช่น เรียกหมู่ 5A ว่า หมู่ 15